Rodolf Arčibald
Rajs, rođen 1875. godine, bio je
švajcarski forenzičar, hemičar i profesor na
Univerzitetu u Lozani.
Istakao se kao kriminolog radom na istraživanju
zločina nad
srpskim stanovništvom
u vreme Prvog svetskog rata.
Na
poziv srpske vlade došao je u Srbiju 1914.
godine kako bi zabeležio zločine
austrougarske, nemačke
i bugarske vojske.
Bio
je član
delegacije jugoslovenske vlade na Mirovnoj
konferenciji u Parizu.
Zavoleo je srpskog vojnika i srpski narod i do
kraja života
ostao u Srbiji.
Sa
srpskom vojskom prešao
je Albaniju, Solunski front i sa Moravskom
divizijom umarširao
u oslobođeni
Beograd, novembra 1918. godine.
Posle rata modernizovao je tehničku
policiju pri Ministarstvu unutrašnjih
poslova nove države.
Tadašnja
kriminalistička
tehnika po mišljenju
američkih
istraživača
koji su putovali po Evropi ciljno proučavajući
ovaj vid policije, bila je na veoma visokom
nivou.
Međutim,
Arčibald
Rajs, razočaran
nekim negativnim pojavama u društvenom
i u političkom
životu
povukao se pred kraj
života iz
svih javnih funkcija.
Živeo je
skromno u svojoj vili "Dobro polje" u Beogradu.
Dr
Arčibald
Rajs je 1926. godine postao počasni
građanin
grada Krupnja. Te godine je takođe
jugoslovenski ministar i general Dušan
Trifunović
Rajsa proglasio počasnim
kapetanom I klase pešadije
Vojske Kraljevine SHS.
U
septembru 1928. godine Rajs je nameravao da ode
iz Kraljevine SHS. U intervjuu za Politiku
izjavio je:
"Ali, svako strpljenje ima svojih granica. I
moje je iscrpljeno do najdaljih granica. Moj rad
se toliko ometa i bagateliše,
da mi se dovoljno stavlja na znanje kako vam više
nisam potreban"
Rajs
dalje objašnjava
kako je sa prijateljima iz mnogih beogradskih
društava
godinu dana radio na organizaciji proslave
desetogodišnjice
proboja Solunskog fronta:
"Međutim,
gospodin dr. Marinković,
ne obaveštavajući
o tome odbor, negirao je ceo taj posao. Određen
je jedan novi odbor koji
će da
pripremi proslavu. A proslava je zakazana za
osmi oktobar. Zašto?
Kakav je to znameniti dan osmi oktobar u
istoriji vašega
naroda."
Umro
je 8. avgusta 1929. godine u Beogradu. Sahranjen
je na Topčiderskom
groblju, dok je njegovo srce, po testamentarnoj
želji,
sahranjeno u kapeli na Kajmakčalanu.
